Het Wetend veld…
Het wetend veld of de systemische wijsheid is iets waarvan ikzelf, na al die jaren dat ik er voor het eerst over las én ‘het’ wat later ook eens in levende lijve heb mogen beleven, nog steeds erg van onder de indruk ben. Het is zo’n wow-moment dat je, als je het aandurft, nooit meer vergeet. Bert Hellinger is zowat de grondlegger van deze ‘systemische fenomenologische benadering en de systeem opstellingen’. Maar wat is dit nu en waar gaat dat nu allemaal over?
Als je nieuwsgierig op Google zoekt naar de betekenis van ‘Systemisch’ dan krijg je de volgende betekenis : ‘over het hele lichaam verspreid, het gehele betrekking hebbend op het gehele organisme; b.v.: systemische werking d.w.z. werkt op het gehele organisme; in tegenstelling tot lokale werking’ enz.. Maar eigenlijk is het een Duits begrip dat niet zo dadelijk in het Nederlands te vertalen is. Het was een zeker Weber Gunthard die voor het eerst opstellingen deed en hierbij het begrip introduceerde. Wat hij daar mee bedoelde was zoiets als ‘het systeem in acht nemend’…
Analytisch als we meestal allemaal zijn, denken en analyseren we (te) vaak in directe ‘oorzaak- gevolgmodellen’. Niets is meer menselijk hé. Een systemische benadering is echter niet analytisch maar ‘fenomenologisch’. Wat betekent dat je de situaties bestudeert zoals ze zich aan je laten zien. Je laat verschijnselen voor zichzelf spreken, zonder dat je er iets aan toe wilt voegen of iets aan wilt veranderen. Je kijkt naar het GEHEEL in plaats van met de AFZONDERLIJKE delen van het systeem. Je vraagt je telkens af van welk groter geheel de huidige situatie of het probleem een UITING is.
In de systemische logica neem je aan dat de werkelijkheid meerdere lagen heeft. Een gelaagdheid die er altijd en overal is. De lagen die expliciet zichtbaar zijn aan de oppervlakte, noemen we de ‘bovenstroom’. Deze bovenstroom is feitelijk waarneembaar via ‘symptomen’ die zich aan de oppervlakte manifesteren. Symptomen kunnen problemen zijn of een bepaald, al dan niet (ongewenst) gedrag, maar kunnen ook positief zijn zoals flow, plezier enz.. Maar als er iets verkeerd gaat probeert men dit meestal op te lossen in de bovenstroom, het gaat dan meestal (enkel) over de INHOUD. Soms helpt dit, vaak helpt dit niet. De werkelijkheid is helaas vaak weerbarstiger. Het gevolg is een patroonherhaling dat zich elke keer opnieuw en opnieuw voordoet. In zo’n situatie loont het echt de moeite om wat dieper te onderzoeken en naar de ‘onderstroom’ te durven gaan kijken. Interventies in deze onderstroom gaan vaak over interactie of gevoelens in ons leven, waar niet over gesproken wordt omdat het niet mag, kan of omdat ze onbewust aanwezig zijn. Systemen zijn er in allerlei soorten en maten. Wij maken trouwens allemaal onderdeel van heel veel verschillende systemen. Soms kies je ‘vrijwillig’ om ergens bij te horen, zoals bv. een sportvereniging, je vriendenkring, de wandelclub, de politieke partij, een opleidingsinstituut, enz.. Het kan zelfs gebeuren dat je ‘ongewild’ deel bent geworden van een bepaald systeem. Zoals bijvoorbeeld in het systeem van slachtoffers van ‘grensoverschrijdend gedrag’ om het even over de actualiteit te hebben. Ook grote entiteiten, grote ondernemingen, een land, het geloof, of de natuur kun je beschouwen als een systemen. Allemaal met hun eigen regels, codes, opvattingen, waarden en normen. Een systeem is van niemand, het is er gewoon. Een systeem heeft geen fysiek lichaam, maar heeft wel een ‘eigen identiteit’, een ‘eigen ziel’ zelfs. Een deel van het systeem zijn gaat dus ook over jou als persoon.
Er is één systeem dat een bijzondere plek inneemt en dat altijd aanwezig is, bij alles wat je doet: het ‘systeem van jouw familie’. In het jargon heet dit je ‘systeem van herkomst’. Pas later komen daar allerlei andere systemen bij, zoals je sociale kring, scholen, verenigingen, teams en organisaties, maar nergens hoor je zo vanzelfsprekend en onveranderlijk bij als bij het systeem van je familie en je geboortegrond. Soms tegen wil en dank. Zonder dit systeem had je niet bestaan, was niet wie je nu bent. In dit eerste systeem van herkomst – is je basis gelegd voor jouw denken en handelen (bewust en onbewust) in andere systemen. Bij je geboorte krijg je jouw eigen plek in het familiesysteem. Dit is ‘existentieel’ , generaties voor u en generaties na jou. Je blijft wat er ook gebeurt of gebeurd is onvoorwaardelijk deel uitmaken van je familiesysteem en van jouw plek ( of ‘plaats’ zoals in organisatiesystemen). Je bent het eerste, tweede, derde of zoveelste kind in de rij van broers en zussen. Leven en overleven staan centraal in het familiesysteem…
Nieuwsgiering naar meer? Lees dan even het mooi artikel in onze EDDIS bibliotheek van Psychologies magazine “Op (be)zoek bij een systeemopsteller” met de titel ‘waar drama is, is geen liefde’ ..
