De parabel van de tien rijke burgers
Een artikel uit de TIJD op 01 november 2016
Door Geert Janssens, hoofdeconoom van Etion, forum voor geëngageerd ondernemen
De uittocht van welstellende Belgen naar fiscaal vriendelijkere oorden (De Tijd, 29 oktober) roept herinneringen op aan de aloude grap
over de groep van tien.
Reeds in 2014 hebben wij via EDDIS al eens laten rondgaan: http://www.eddyclaesen.be/eerlijk-en-rechtvaardige-verdeling
Het verhaaltje is vandaag nog meer actueel dan een paar jaar geleden. Veel leesgenot !
Die gaat niet over de selecte club sociale partners maar over tien mannen die elke middag samen uit gaan eten en waarbij elk naar financiële
draagkracht bijdraagt aan de rekening van 100 euro.
De drie minst gegoeden betalen niets. De vierde betaalt 2 euro, de vijfde 4 euro, de zesde 7 euro, de zevende 9 euro, de achtste 13 euro,
de negende 20 euro en de rijkste van de tien betaalt 45 euro. Dat gaat een tijd goed, tot de waard op een dag het lumineuze idee krijgt om
het gezelschap voor zijn klantentrouw voortaan elke middag te belonen met een korting van 20 euro. De dagelijkse rekening van de tien
bedraagt dus voortaan 80 euro.
Herverdeling
Deze meevaller stelt de groep echter voor een complex herverdelingsprobleem. De korting gelijk verdelen zou betekenen dat iedereen 2 euro
minder betaalt, maar dan krijgen nummer 1 tot 3 geld terug om te gaan eten. Iedereen beaamt dat die oplossing er wat over is.
Na veel geharrewar komt de groep overeen om de korting te verdelen à rato van de oorspronkelijk betaalde bijdrage.
En toen waren ze nog met negen… Tot hun grote verbazing stellen de overblijvers vast dat ze niet genoeg geld op zak hebben om
de rekening te betalen.
Zo gaat het enkele dagen goed, tot nummer 4 begint te mokken dat hij maar een heel beperkt deel van de korting krijgt, terwijl nummer tien
met het leeuwendeel aan de haal gaat. Nummers 5, 6 en 7 springen op zijn kar en zo ontstaat er serieuze heibel in de groep van tien.
De rijkste in het gezelschap - die elke middag 36 euro van de totaalrekening van 80 euro ophoest - krijgt het op zijn heupen en besluit de
groep te verlaten. En toen waren ze nog met negen… Tot hun grote verbazing stellen de overblijvers die middag vast dat ze niet genoeg geld
op zak hebben om de rekening te betalen.
Belasting
De verdeling van te betalen bedragen is in mijn voorbeeld uiteraard niet toevallig gekozen. Ze stemt overeen met de verdeling van
de opbrengsten in onze eigen personenbelasting per deciel. De 30% laagste inkomens (eerste 3 decielen) betalen in ons progressief systeem
nagenoeg geen belastingen. De 30% hoogste inkomens (decielen 8, 9 en 10) dragen 78% van de totale opbrengsten bij. Het hoogste deciel
neemt al 45% voor zijn rekening. In de huidige context heeft het verhaal van de groep van tien dan ook meer weg van een parabel dan van een grap.
De moraal van het verhaal is dat we moeten opletten voor negatieve sfeerschepping
Voor alle duidelijkheid, de boodschap is niét dat de rijken in ons land te veel belasting betalen en de armen te weinig. Ik denk dat veel mensen
graag tot het hoogste deciel zouden willen behoren en liever meer belastingen zouden betalen dan ze vandaag kunnen.
De moraal van het verhaal is dat we moeten opletten voor negatieve sfeerschepping. Onze samenleving heeft heel hard nood aan mensen
die op een eerlijke manier veel geld verdienen en navenant veel belastingen betalen. Zij zijn de sterke schouders die ons sociaal model overeind houden.
Het zou dom zijn hen te verjagen.
Wantrouwen
In het huidige klimaat (Panama Papers, Luxleaks,…) is het echter niet meer evident om deze stelling te verdedigen. Het wantrouwen is begrijpelijkerwijze
groot, maar het wordt onnodig aangewakkerd door een fiscaal systeem waarin niemand zich nog herkent. De lijst met aftrekken, uitzonderingen en
achterpoortjes heeft elke basis voor vertrouwen weggenomen. Hoewel de cijfers die ik citeer duidelijk aantonen dat de realiteit nog altijd anders is,
denken steeds meer mensen dat alleen een dommerik belastingen betaalt. En helaas denken steeds meer sterke schouders er ook zo over, en keren ze
het land de rug toe.
In het huidige klimaat is het niet evident om te verdedigen dat het dom zou zijn om de sterke schouders die ons sociaal model overeind houden te verjagen.
Hiermee wil ik de uittocht van rijken geenszins goedkeuren. Maar respect voor wie vandaag (correct) veel belastingen betaalt, zou op zijn plaats zijn.
Bovendien is het dringend nodig dat ons fiscaal systeem het vertrouwen herstelt en dat respect zou schragen door meer transparantie en rechtszekerheid.
Ons huidig systeem kan dat gevoel van respect niet meer afdwingen, niet bij de zwakste en niet bij de sterkste schouders.
Zoals in het verhaal van de tien mannen, moeten we er goed voor opletten dat we als samenleving
niet ongewild krijgen wat we vragen: dat de sterkste schouders inderdaad geen belastingen meer betalen.
