Vrijdag FILOSOFIE
Humanitas
Een vergeten ideaal
Het is moeilijk om niet doordrongen te raken van een gevoel van crisis. Pandemie. Oorlog. Vluchtelingencrisis. Klimaatopwarming. Verlies van biodiversiteit. Globale onrechtvaardigheid en Polarisatie. Het ‘ik’ - ‘zij’ denken én handelen, het antihumanisme, totalitarisme, enz… Het wereldtoneel lijkt al te vaak een tragedie waarin de mensheid ten onder gaat aan zichzelf..
De geschiedenis leert ons dat de ergste misdaden beginnen op het moment dat de ene mens ophoudt de andere mens als mens TE ZIEN… Die ontmenselijking gebeurt vandaag op massale schaal.
Humanitas (1) gaat immers verloren wanneer we het comfort en het gemak van ons kleine bestaan opzoeken, ons afsluiten voor anderen en de last van de verantwoordelijkheid jegens de ander niet willen dragen…
Niets minder dan een geschenk voor de mensheid. Aldus kaderde Hannah Arendt (2) ooit het belang en de betekenis van humanitas. In de 20ste-eeuwse filosofie hebben slechts een handvol denkers gepoogd om de notie van humanitas nieuw leven in te blazen. Hannah Arendt was een van hen. Ernst Cassier (3) incorporeerde het ideaal zeer kort in zijn boek mythe van de staat. Max Scheler (4) hanteert de term in verschillende van zijn werken, en aangezien dat zowel werk uit zijn vroege, midden- als late periode betreft, kunnen we stellen dat de notie van humanitas mede de kern uitmaakt van Schelers denken over de mens en diens plaats in de Wereld. En dan is er nog Erich Przywara, (3) de Duitse priester en filosoof, die de doctrines van het katholicisme poogde te verzoenen met de inzichten en methodes van fenomenologie. (7)
Maar genoemde denkers zijn de uitzondering: de 20ste-eeuwse filosofie het ‘geschenk voor de mensheid’ VERWAARLOOSD!
Als antwoord op de malaise van onze tijd bepleit Alicja Gescinska (5) filosofe, met haar boekje (essay) ‘humanitas’ een hernieuwd humanisme, waarin het ideaal van humanitas en de overtuiging van universele menselijke verbondenheid en verantwoordelijkheid centraal staan.
Hoe en waar is humanitas ontstaan? Wat betekende humanitas vroeger? Wat kan het vandaag betekenen? Wat is de mens, en wat maakt de mens tot mens? En waarom zou de herontdekking van de vergeten ideaal heilzaam kunnen zijn voor onze wereld met de uitdagingen waar we voor staan?
Een prachtig boekje. In een wip heeft u het uit.. (60 pag.).… Zeker, zeker, zeker eens lezen..
het is ook ter nagedachtenis van Caroline Pauwels. Zie EDDIS ode aan verwondering van Caroline Pauwels 20/01/2023 | EDDIS | Eddy's Dagelijks Doordenkende Inspirerende Spreuken | Eddy Claesen
- Wanneer we de puzzelstukken bij elkaar leggen, en de verschillende kwaliteiten die door de eeuwen heen aan humanitas verbonden werden samenvoegen, kunnen we tot de volgende omschrijving komen. Humanitas is medemenselijk mens zijn: de levenshouding die zich kenmerkt door een besef van de eigen kracht van het individu en de morele verantwoordelijkheid jegens anderen die uit die kracht voortvloeit en die zich vertaalt in een houding van bescheidenheid, hulpvaardigheid, grootmoedigheid, generositeit en vriendelijkheid. Humanitas betekent welwillend en betrokken zijn in je houding tegenover je medemens.
- Hannah Arendt Hannah Arendt Instituut - Burgerschap, stedelijkheid en diversiteit (hannah-arendt.institute)
- Ernst Cassier: Ernst Cassirer - Wikipedia
- Max Scheler: Max Scheler - Wikipedia
- Erich Przywara: Erich Przywara – Wikipedia
- Alicja Gescinska: Home - Alicja Gescinska
Wat raakt Alicja Gescinska? | Lees | Radio 1 Touche
Alicja Gescinska - Wikipedia - Fenomenologie: Fenomenologie - Wikipedia
